მცირე აზიის ნახევარკუნძლზე თურქული მოსახლეობის ჩამოსახლება, დაახლოებით მე-IX, მე-X საუკუნეებში დაიწყო, ამ პარიოდში მათ სელჯუკებს ეძახდნენ, თავიანთი პირველი ბელადის სახელიდან გამომდინარე, მეორე დიდი ცვლილება ამ ხალხის ისტორიაში იყო, ოგუზთა ტომის მიერ მთელი თურქული მოსახლეობის გაერთიანება, ამიერიდან თურქებს 1919 წლამდე ოგუზთა ტომის პირველი ბელადის, ოსმან I (1259-1326) საპატივცემულოდ, ოსმალოებს ეძახდნენ, სწორედ მან დაუდო ოსმალეთის იმპერიას 1299 წელს სათავე, ოსმალოთა უდიდესი წარმატება იყო, მათი სულთნის მეჰმედ II ფათიხის (დამპყრობელი) მიერ 1453 წელს კონსტანტინოპოლის აღება, რითაც თურქეთი მკვიდრად გავიდა ევროპაში და ამ ახალი ტერიტორიის დასამკვიდრებლად დედაქალაქიც აქ გადაიტანეს, თურქეთმა სწრაფად გააგრძელა ზრდა და მალე მის ხელში მოექცა მთელი ჩრდილოეთ აფრიკა, ალჟირი, ტუნისი, ლიბია, ეგვიპტე, ახლო აღმოსავლეთში, პალესტინა, ჰიჯაზი, სირია, ერაყი, ქურთისტანი, სამხრეთ კავკასიის დასავლეთი. ევროპაში : სერბეთი, ხორვატიის ნაწილი, მაკედონია, კოსოვო, ბოსნია, საბერძნეთი, ალბანეთი, ბულგარეთი, ვლახეთი, ბესარაბია, ყირიმი, ტრანსილვანია. ასეთი უზარმაზარი ტერიტორიის მქონე ქვეყანას რა თქმა უნდა, დიდი პოლიტიკური ამბიციებიც ჰქონდა, მაგრამ IXX საუკუნუს ბოლოდან იმპერიამ დაცემა დაიწყო და პირველ მსოფლიო ომში გერმანიის მხარეს დადგა, რათა დაკარგული მიწები ინგლისელებისათვის და რუსებისათვის გამოეტაცებინა უკან, მაგრამ ომში დამარცხებამ ქვეყანას მძიმე შედეგები მოუტანა გაუქმდა იმპერია და ქვეყანა სამოქალაქო ომში გაეხვა, სადაც ქემელ ფაშას მომხრეებმა გაიმარჯვეს და თურქეთი ევროპული განვითარების გზას დაადგა. ამჟამად თურქეთი მდებარეობს, კულტურათა გზაგასაყარზე ევროპასა და აზიას შორის, სლავურსა და არაბულს შორის. ასეთი მდებარეობის დროს ასევე გასათვალისწინებელი არის, სიახლოვე ისრაელთან, სპარსეთის მეზობლობა, დაულაგებელი კავკასიის ფაქტორი, ასევე ევროპული მუსლიმანური სახელმწიფოები და აზიური თურქულენოვანი ქვეყნები.
1987 წლიდან მოყოლობული თურქეთი, ევროკავშირთან აწარმოებს მოლაპარაკებებს წვრობის კანდიდადატ გახდომის შესახებ, მაგრამ ამდრომდე ეს სხვადასხვა მიზეზებით ყოვნდება, თურქეთს ამ მოთხოვნის გასახორციელებლად პირველ რიგში ის უწყობს ხელს რომ მისი ტერიტორიის 1/10 (თრაკია) ევროპულია, თურქეთი ასევე იმიტომ თვლის თავს ევროპული კულტურის ნაწილად, რომ მას მრავალი წლის მანძილზე ეკავა ბალკანეთის ტერიტორია და ახლაც ალბანეთი და ბოსნია-ჰერცოგოვინა მუსლიმანური სახელმწიფოა, ასევე კოსოვო საკუთარი გაურკვეველი სტატუსით მუსლიმური წარმონაქმნია, თურქეთის ამ მოთხოვნას ისიც უმაგრებს მხარს, რომ საბერძნეთში, ბულგარეთში, რუმინეთში, მაკედონიაში და გერმანიაში საკმაოდ დიდია თურქული დიასპორები. ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მიზეზია ასევე ეკონომიკური ფაქტორი, ამჟამად თურქეთის ტერიტორიაზე შესული ინვესტიციების 85% ევროკავშირის ქვეყნებზე მოდის.
პირველი მიზეზი თუ რატომაც ვერ ხვდება თურქეთი ევროკავშირში არის საბერძნეთი, მიუხედავად იმისა, რომ ეს ქვეყნები 1952 წელს ერთად შევიდნენ ნატოში მათ სორის მაინც არსებობს კონფლიქტები, დაპირისპირების მთავარ მიზეზს წარმოადგენს საზღვარი, ეგეოსის ზღვის აბსოლიტური უმრავლესობა საბერძნეთს ეკუთვნის, ეს კუნძულები კი იმდენად ახლოს არის განლაგებული მატერიკთან, რომ თურქეთს ფაქტიურად ეკეტება დასავლეთ სანაპირო სანაოსნოდ, ასევე პრობლემები წარმოიქმნება, ეგეოსის ზღვის თევზისა და ნავთობის რეზერვების გამო.
მეორე პრობლემას თუ რატომაც ამბობს კვიპროსი თურქეთის ევროკავშირში მიღებაზე უარს არის კვიპროსი, 1960 წელს კუნძულმა მოიპოვა დამოუკიდებლობა, მაგრამ 1974 წელს თურქეთის შეჭრის შემდეგ კუნძული ორად გაყოფილი აღმოჩნდა, ჩრდილოეთ კვიპროსს დაერქვა ჩრდილო კვიპროსის რესპუბლიკა რომელიც მხოლოდ თურქეთის მიერ იქნა აღიარებული. სამხრეთ კვიპროსი რომელიც ბერძნებით არის დასახლებული ევროკავშირის წევრი გახდა და დღემდე არ აღიარებს ჩრდილოეთ კვიპროსის ცალკე არსებობას.
მესამე პრობლემა რასაც თურქეთი ეჩეხება არის მისი მოსახლეობის სიჭარბე ის ევროკავშირის ქვეყნებს შორის მხოლოდ გერმანიას ჩამორჩება, თუმცა მოსახლეობის მაღალი ზრდის ტემპის გამო მალე გადააჭარბებს და ასეთი დიდი მოსახლეობით ევროკავშირშიც დიდ უფლებებს მიიღებს რასაც ევროკავშირის ქვეყნები ძალზედ უფრთხიან რაც ბოლო ევროპულ არჩევნებში კარგად ჩანს როცა ყველა ქვეყანაში ნაციონალური პარტიები საკმაოდ მეტ მხარდაჭერას ღებულობენ.
მეოთხდე პრობლემას კი ის წარმოედგენს რომ თურქეთი საკუთარი ხელსაყრელი გეოპოლოტიკური მდებარეობით და ნატოს წევრობით მანიპულირებს ოფიციალურ ბრიუსელთან და ამ საშუალებით ცდილობს მას რაღაცეები დასტყუოს.
ახლა ვნახოთ როგორ გამოიყურება თურქეთის არმოსავლური პოლიტიკა. თურქები აღმოსავლელი ხალხი რომლებიც ალთაის მთებიდან დაიძრნენ და თავი ამოყვეს ანატოლიაში, საბჭოთა კავშირის დროს თურქეთს თავის ცენტრალურ აზიაში დარჩენილ და აზერბაიჯანელ თანამოძმეებთან შეწჱვეტილი ჰქონდა ურთიერთობა, ხოლო მას შემდეგ რაც საბჭოთა კავშირი დაიშალა თურქეთი აქტიურად ცდილობს შეაღწიოს ამ ქვეყნებში და ამისათვის კარგად იყენებს პრესას, იქნება ეს გაზეთები თუ სატელიტური გადაცემები, სწარაფად აღრმავებს ამ ქვეყნებთან ეკონომიკურ და სამხედრო ურთიერთობებს, იქაურ სტუდენტებს აძლევს საშუალებას მიიღონ განათლება თურქულ უნივერსიტეტებში და ამაში საკმაოდ დიდ ფულსაც ხარჯავს, თურქეთის აღმოსავლურ ინტერესებში მნიშვნელოვან ადგილს იკავებს, აზერბაიჯანი და მისი ნავთობ-გაზის რეზერვები, თურქეთმა დიდი ინვესტიციები განახორციელა, აზებაიჯანული ნავთობის ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე მოსახვედრად, თურქეთისათვის დიდი მნიშვნელობა გააჩნია ასევე ყაზახური ქალაქ ტენგუზიდან რუსულ ნოვოროსიისკამდე, გაყვანილ ნავთობ სადენს რომლის საექსპორტო გზა ბოსფორის და დარდანელის სრუტეებზე გადის და საიდანაც თურქეთი მნიშვნელოვან დივიდენდებს ღებულობს, თურქულ აღმოსავლურ პოლიტიკას დიდ პრობლემებს უქმნის კავკასიური კონფლიქტები, ჩრდილო კავკასიელი მუსლიმების დახმარებას მას ერთგვარად ზნეობა ავალდებულებს და ასევე ის დიდი დიასპორები რომლებიც თურქეთში ჩრდილო კავკასიელ ხალხებს გააჩნიათ, თურქეთს დიდ პრობლემას უქმნის ასევე მისი ძველი მეტოქე თავის ირანი თავისი ატომური პროგრამით, რომლიდანაც გამოსავალი თითქოს მოიფიქრა მან ბრაზილიასთან ერთად მაგრამ მას ეს ეშმაკობა ჩაუვარდა.
თურქეთის სამხრეთულ პოლიტიკაში მნიშვნელოვანი ფაქტორია დაპირისპირება არაბულ სამყაროსათან რომლებიც აქ ინგლისელების მოსვლამდე მას ემორჩილებოდნენ, ხოლო ინგლისელთა და ფრანგების მოსვლი შემდეგ ერბაშად მის წინააღმდეგ შემოტრიალდნენ, ასევე არაბებს არ აკმაყოფილებთ თურქეთის გარკვეულწილად პასიურობა ისრელის საკითხთან დაკავშირებით, ასევე დიდ უკმაყოფილებას იწვევს თურქეთის მიერ ტავრუსის მთებში დაწყებული კაშხლების მშენებლობა მდინარე ევფრატზე, ის ასევე აპირებს მდინარე ტიგროსის სათავეების ათვისებასა რაც სირიასა და ერაყს ფაქტიურად წყლის გარეშე ტოვებს, არაბი მოსახლეობის უკმაყოფილებას იწვევს ასევე თურქეთში არსებული ამერიკული ბაზები რომელთაც ამერიკა ,,მუსლიმთა ’’ წინააღმდეგ იყენებს.
და ბოლოს თურქული პოლიტიკის ალბათ უდიდეს სატკივარს წარმოადგენს ქურთების საკითხი, რომლებიც 5 ქვეყანაში არიან განსახლებული, სომხეთში, ირნში, ერაყში, სირიაში და თურქეთში, დაახლოებით 25 მლნ მოსახლე ჰყავთ და მნიშვნელოვან ძალას წარმოადგენენ, რადგან მათი მიწის ქვეშ განლაგებულია ნავთობის მნიშვნელოვანი საბადოები. თურქეთში მოქმედი ქურთული პარტია ,, ქურთ მუშათა პარტია ’’ თურქეთში უკანონოდ გამოცხადდა, რასაც მოჰყვა რამოდენიმე ტერორისტული აქტი და ქურთთა მასობრივი გამოსვლები.
მიხედავად ზემოთ ჩამოთვლილი პრობლემებისა თურქეთი ისევ ცდილობს ევროკავშირში შესვლას, აღრმავებს ურთიერთობას აღმოსავლეთისაკენ და ცდილობს მეტი გავლენა მოახდინოს არაბულ სამყაროზე.
და ასეთ სურვილებსაც ამჟღავნებს:
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen