Dieses Blog durchsuchen

ვიეტნამი

  ვიეტნამით დაინტერესება გამოიწვია იმან, რომ ქვეყანამ მსოფლიოში ყველაზე უკეთ გადაიტანა ეკონომიკური კრიზისი, მართალია დაცემა იყო და საკმაოდ მნიშვნელოვანიც მაგრამ არა იმ დონის როგორიც მისი რანგის სხვა სახელმწიფოებს დაემართა, და ეს ყველაფერი სოცილისტური პარტიის ავტორიტარული მმართველობის დროს რომელიც ქვეყნის ეკონომიკის 40 % აკონტროლებს. ეს ყველაფერი კი საბაზრო ეკონომიკის მოწინააღმდეგეებს ბევრი არგუმენტის დამამტკიცებლად გამოადგებათ. დღევანდელი ვიეტნამის მთავარ მთავარ პრობლემებად შეიძლება ჩაითვალოს, ეკონომიკის ზრდის ტემპის შენარჩუნება და ასევე ინდოჩინეთში და სამხრეთ ჩინეთის ზღვაში გეოპოლიტიკური ლიდერის თუ არა გასათვალისწინებელი მოთამაშის როლში ყოფნა. ვიეტნამი მდებარეობს სამხრეთ დასავლეთ აზიაში, ინდოჩინეთის ნახევარკუნძულზე, მისი ფართობია 331, 698 კვ კმ. და მისი მოსახლეობა შედგება 91 მლნ ადამიანისგან, ვიეტნამის მოსახლეობის ზრდის ტემპი შეადგენს 1,4 %, ქვეყანაში აღიარებულია 53 ეთნიკური უმცირესობა, რომელთა შორის ყველაზე მეტი 1,2 მლნ ჩინელები არიან, ეთნიკური უმცირესობების დაცვის საკითხს რაც შეეხება ეს პრობლემატურია, მაგალითიდ ,, მთიელი ვიეტნამელები'' გამოცალკევებულია არიან დანარჩენებისგან, ვინაიდან ისინი ინდჩინეთის ომის დროს საფრანგეთის, ხოლო ვიეტნამის ომის დროს ამერიკელების და სამხრეთ ვიეტნამელების მხარეს იბრძოდნენ, ქვეყნის მოსახლეობი 88 % ვიეტნამური მშობლიურად ითვლება, დამწერლობად იყენებენ ლათინურზე დაფუძნებულ ვიეტნამურ ალფაბეტს, 1945 წლის შემდეგ ფრანგულმა ოფიციალური სტატუსი დაკარგა, თუმცა  ქვეყანა კვლავ ფრანკოფონულად მიიჩნევა. მოსახლეობის 80 % ათეისტად ითვლება, 20 მლნ ბუდისტად, ხოლო 6 მლნ კათოლიკედ, ქვეყანაში გარკვეული რეპრესიებია რელიგიის წინააღმდეგ, 2007 წელს პაპ  ბენედიქტე XVI და ვიეტანამის პრეზიდენტის ნგიიენ ტან ნდუნგის შეხვედრისას გამოითქვა იმედი ზეწოლის შემცირებისა, თუმცა ვიეტნამის ხელისუფლება კათოლიკურ რელიგიას კვლავ განიხილავს როგორც რეაქციულ ძალას. 
ჩამუ
ვიეტნამის მდებარეობა
    ქვეყანას დასავლეთით ესაზღვრება, ანამატის მთიენეთი რაც მას გარკვეულწილად იზოლაციაში ამყოფებს დანარჩენი ინდოჩინეთისგან, ვიეტნამის ტერიტორიას კვეთავს ორი მდინარე,  მეკონგი და წითელი მდინარე, რომლებიც დელტას იკეთებენ, და რომელთაც უნდა უმადლოდეს ტერიტორია განვითარებას, ქვეყნის ორივე მილიონერი ქლაქი ჰანოი და ჰო ში მინი ( საიგონი) დელტებშია გაშენებული. 
ინდოჩინეთის უნიონი
 ქვეყანა მდებარეობს ჩინური და ინდური კულტურების კვეთაზე, ჩრდილოეთით წითელი მდინარის აუზში ჩამოყალიბდა ჩინური კულტურის გავლენის ქვეშ მყოფი კულტურა, ხოლო სამხრეთით ინდური კულტურის გავლენის. ჩვ.წ. აღ. II საუკუნეში ჩამუს ხალხმა, რომელბიც განიცდიდნენ თვით ინდური და ასევე პრო ინდური კულტურის მქონე ფუნანის და ჩენ-ლას სახელმწიოების გავლენას დაარსეს ჩამპას სამეფო, მათი ინდურ კულტურასთან კავშირი კარგად ჩანს სანსკრიტის გამოყენებასა და ძველი ტაძრების არქიტექტურაში.  ჩრდილოეთ ვიტნამი X საუკუნემდე ჩინური იმპერიების ნაწილს წარმოადგენდა, ხოლო X საუკუნეშინ მათ მოახერხეს და შეძლეს დამოუკიდებლობის მიღწევა და გაჩნდა დაი ვიეტის სახელმწიფო, დაი ვიეტის სახელმწიფო გაფართოებას ახერხებდა ჩამპას ხარჯზე და უკვე XV საუკუნისთვის მან თითქმის მთლიანად დაიპყრო ის, ამ დაპყრობებს რა თქმა უნდა წინააღმდეგოებებიც მოსადევდა, და შედეგად XVIII  საუკუნეში, ტახტზე ავიდა გუეინის დინასტია, ქვეყანას კი ვიეტ ნამ დაერქვა რაც სამხრეთ ვიეტ ნიშნავს. ჩინური გავლენა ქვეყანაზე კვლავ დიდი იყო, რაც ყველაზე უფრო ჩინის დინასტიისთვის ხარკის გადახდაში გამოიხატებოდა, XIX საუკუნეში ვიეტნამი ერთიანი სახელმწიფო იყო როცა სარბიელზე ახალი მტერი საფრენგეთი გამოჩნდა, 1859 წელს ნაპოლეონ მესამის დროს დაიწყო ვიეტნამის კოლონიზება, პირველი ქმედება საიგონის დაბობვა და გქოაჩენჩინის დაპყრობა იყო, კოლონიზაციის პროცესი გაგრძელდა მესამე რესპუბლიკის პერიოდშიც, XIX საუკუნის ბოლოსთვის მთელი ვიეტნამი ფრანგების ხელთ იყო, მათ ის სამ ნაწილად დაყვეს, ჩრდილოეთით ტონკინის პროტექტორატი, სამხრეთით ანანის პროტექტორატი და გქოაჩენჩინის კოლონია, შემდეგ კი ის გააერთიანეს კამბოჯასთან, ლაოსთან და კოანგ-ჩეი-ვანთან ერთ სამართავ რაიონში, რასაც ინდო-ჩინური უნიონი დააარქვეს და სამართვად გენერალ-გუბერნატორს გადაეცა.
ჰო-ში-მინი
 დაპყრობის პიველი მიზეზი ეკონომიკური იყო, როგორიც არის რესურსები და გასასვლელი ჩინეთის ბაზარზე, საფრანგეთმა ტერიტორია სოფლის მეურნეობის პროდუქციის ექსპორტიორად აქცია და იქედან ის იღებდა ბრინჯს, ყავას, პილპილს, ჩაის, კაუჩუკს და ქვქნახშირს. ის საფრენგეთის კოლონიური იმპერიის მარგალიტად მიიჩნეოდა, თავის სიუხვის გამო. XX საუკუნის 30 წლებში, ქვეყანაში არსებული სოცილური პირობების გამო, თანდათან იზრდებოდა უკმაყოფილება, რასაც დიდი ბიძგი მისცა კომუნისტურმა იდეებმა, რომლის მქადაგებლდაც ჰო-ში-მინი წარმოგვიდგა, რომელიც სათავეში ედგა ინდო-ჩინეთის კომუნისტურ პარტიას. მეორე მსოფლიო ომის დროს ტერიტორია იაპონელებმა ჩიაგდეს ხელთ და ფრანგები განდევნილ იქნენ, 1941 წელს ჰო-ში-მინმა ტონკინში ჩამოაყალიბა ლიგა, ვიეტ - მინი, ვიეტნამის განთავისუფლების ლიგა და 1945 წლის ოქტომბერში, როცა ფრანგი გენერალი ლუ-კლერი საიგონში ჩავიდა, ვიეტნამის დამოუკიდებლობა ჰო-ში-მინს ერთი თვის გამოცხადებული ჰქონდა, რასაც 1946 წლიდან დაწყებული 8 წლიანი ომი მოჰყვა, საფრანგეთს კოლონიის დაბრუნება უნდოდა, სამხრეთ ვიტნამელებს და ამერიკელებს კომუნისტების შეჩერება, საფრანგეთის გაგზავნილი საექსპედიციო კორპუსი, ჩინელების დახმარებით 1954 წლის შვიდ მაისს დიენ ბიენ ფუსთან ვიეტნამელებმა გაანადგურეს და ამით ფრანგებმაჟენევის კონფერენციაზე ჩრდილოეთ  ვიეტნამის დამოუკიდებლობა აღიარეს, საზღვარი გაავლეს 17 ° პარალელზე, თუმცა ჩრდილოელები და ჩინელები 14 ° პარალელზე მოითხოვდნენ ხოლო, ფრანგები და ამერიკელები 18 ° პარალლეზე, გამყოფი ხაზი დაემთხვა იდეოლოგიურ გამყოფსაც.
გაყოფის პარალელები
 სამოქალაქო ომი ისევ გრძელდებოდა და აშშ-მაც სამხრეთ ვიეტნამის, დასაცავად 1965 წელს აქტიურ მოქმედებებზე დაიწყო გადასვლა, 1973 წლამდე ამერიკელებმა მოკლეს 2 მლნ ვიეტნამელი ნაპალმით გადაწვეს ჩრდილოეთ ვიეტნამის ჯუნგლები და მოუკვდათ 58,000 ჯარისკაცი და ომის წაგება მოახერხეს ყველა დონეზე, საიგონის რეჯიმმა ვეღარ გაძლო და 1975 წლის 30 აპრილს დაეცა, ქვეყანა კვლავ გაერთიენდა ამჯერად კომუნისტების ხელისუფლების ქვეშ, შედეგაგ 1,3 მლნ ადამაინმა ქვეყანა დატოვა, რომელთა უმეტესობა საფრანგეთის და ამერიკისკენ გაემართა, უმრავლესობა როგორც ,, Boat people''.  გაერთიენების შემდეგ მშვიდობა დიდხანს არ გაგრძელებულა 1975 - 1978 წლებში ქვეყანა ეომებოდა ჩინეთისგან მხარდაჭერილ კამბოჯელ წითელ ქხმერებს, გამარჯვებას მიაღწიეს და იქ პრო-ვიეტნამური რეჟიმი დატოვეს. 
    ქვეყნის გაერთიენების შემდეგ პირველი პრობლემა იყო, იდეოლოგიური სხვაობა ჩრდილოეთსა და სამხრეთს შორის, ჩრდილოურ სოცილისტურ ეკონომიკას პირისპირ ედგა სამხრეთული ლიბერალური ეკონომიკა, ამ ყველაფრის გამო 1986 წელს გადაწყდა ახალი ეკონომიკური პოლიტიკის წამოწყება რასაც დოი მოი ეწოდა რაც განახლებას, რეფორმირებას ნიშნავს, ეკონომიკა იქნა ლიბარალიზირებული და ქვეყანა უცხოური ინვეტიციებისთვი გაღებული, 1995 წელს ქვეყანა გახდა ,,ასეანის'' წევრი, ხოლო 2007 საერთაშორისო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანდა, ეკონომიკური თავისუფლება და მოსახლეობის ზრდის მდგრადი ტემპი გახდა ქვეყნის სწრაფი ეკონომიკური აღმავლობის მიზეზი. ქვეყანა მსოფლიოში ნომერ 1 პილპილის ნომერ 2 ბრინჯის  და ყავის ექსპორტიორია, ასევე დიდი მნიშვნელობა აქვს ჩაის, კაუჩუკს და სიმინდს, ქვეყანა სრულიად აკმაყოფილებს საკუთარ მოთხოვნილებას საკვებზე, სოფლის მეურნეობაში ჩართული დასაქმებულთა 50 % და ისინი მშპ-ს 22 % ქმნიან, ინდუსტრია ქმნის მშპ-40,3 %, მასში წამყვანი ადგილი უკავია, მოპოვებით, გადამუშავებით მრეწველობას და ტექსტილის წარმოებას, მოიპოვებენ ბოქსიტებს ( 2009 წ აღმოაჩინეს მსოფლიოში სიდიდით მეორე საბადო), ქვანხშირს, თუთიას, სპილენძს, ქრომს, რკინას, ტიტანს და მანგანუმს, ტექსტილის წარმოების ცენტრია საიგონი და დონგ ნაის პროვინცია. მომსახურების სფერო ქვეყანაში გამოიმუშვებს მშპ-ს 37,7 % დასაქმებულთა უმეტესობა მსახურობს, კომუმიკაციების და ტურიზმის სფეროში.   
ვიეტნამის ეკონომიკა 
ვიეტნამის მთავარი
სავაჭრო პარტნიორები
  ქვეყნის ეკონომიკა გასაოცარ ტრენდს უჩვენებს 1990 წლიდან მოყოლებული, ზრდა არასოდეს ყოფილა 5 % ნაკლები, 1985 წლიდან 2011 წლამდე მშპ 5-ჯერ გაიზარდა, ქვეყანას ექსპორტზე გააქ წარმოებული ნავთიბპროდუქტების 10,6 % , სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის 21 % და ტექსტილის 16 %, მართალია ბოლო წლებში პირდაპირი უცხოური ინვეტიციები 7 % შემცირდა და ასევე ზოგიერთ კომპანიას წარმოება სხვაგან გადააქ მაგრამ ქვეყანა მაინც ინარჩუნებს ზრდის ტემპს, რისი გასაღებიც არის ის, რომ ხელისუფლება აკონტროლებს ეკონომიკის 40 %, რაშიც ის იყენებს სახელმწიფო წარმოებებს, რომელთა უმრავლესობა ქალაქებშია თავმოყრილი, ხელისუფლება ამით ნაკლებად უშვებს თავისუფალ კონკურენციას რითაც ვიეტნამის ეკონომიკური მოდელი განსხვავდება ჩინეთისგა, სადაც ხელისუფლებამ პირიქით უმეტესი სახელმწიფო წარმოებების პრივატიზაცია ჩაატარა. 
    ვიეტნამის გეო-პოლიტიკურ მიზნების პირველი საფრთხე ჩინეთია და ეს მაშნ როცა, ორივე ქვეყანას ბევრი მსგავსება აქვს, ორივეგან კომუნისტური მთვარობა ( ინტერნაციონალის მომღარალი) , ორივეგან ერთპარტიული მმართველობა, ორივეგან სოციალისტუირ საბაზრო
სამხრეთ ჩინეთის
ზღვა
ეკონომიკაა, ჩინეთი ნომერ პირველი სავაჭრო პარტიორია ვიეტნამის და 1 მლნ ჩინელი ცხოვრობს ვიეტნამის ტერიტორიაზე, კონფლიქტის მიზეზებია ტოპონიმიკა და რესურსები, სამხრეთ ჩინეთის ზღვას ვიეტნამელები აღმოსავლეთის ზღვას ეძახიან, რესურსები კი სწორედ ამ ზღვაშია განთავსებული და ორივე საკუთრად მიიჩნევს, ზღვაზე კონტროლის დაწესებისთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს , სპრელის და პარაცელის კუნძულებზე, რომელბიდან ვიეტნამელები 1974 წელს გამოდევნეს ჩინელებმა თუმცა ზოგიერთი მათ მაინც შეინარჩუნეს, ამავე დროს კუნძულებზე გამოჩდნენ ტაივანელები, მალაიზიელები, ბრუნეილები და ფილიპინელებიც, რომელთაც ასევე მსგავსი პრეტენზიები აქვთ. 2012 წელს ჩინურმა კონცერნმა სინუკმა ძებნა-მოპოვების სამუშაოები დაიწყო, იმ ტერიტორიაზე რომელიც ვიეტნამის ეკონომიკურ ზონაში შედის. ჩინელთა დაინტერესების ერთ-ერთი მიზეზი ასევე არის უსაფრთხო მიმოსვლის უზრუნველყოფა აფრიკისა და სპარსეთის ყურისკენ. ტერიტორიით ასევე დაინტერესებულია აშშ, რომლის მთვარ მიზანს ამ მეტად მნიშვნელოვან საკონიმუკაციო ტერიტორიაზე თავისუფალი მიმოსვლის უზრუნველყოფა აინტერესებს, 2012 წელს ამერიკელებმა და ვიეტნამელებმა ერთობლივი სწავლებები ჩაატარეს, ასევე ქალაქ კამ რანში, რომელიც ვიეტნამის ომის დროსაც გამოიყენებოდა ამერიკელების მიერ, გაიხსნა ამერიკის საყრდენი პუნქტი, ასევე ვიეტნამელები ცდილობენ გადავიდენ ამერიკული სისტემის შეიარაღებაზე და ამით ჩაანაცვლონ რუსული ( საბჭოთა)  თუ ლიცენზირებული რუსული იარაღი.  
  ვიეტნამს საკუთარი გეო-პოლიტიკური მიზნების დასაცავად 412,000 სახალხო არმია ჰყავს, რომელსაც ნელნელა უკეთესად წვრთნის და აიარაღებს, რეზერვი კი 5 მლნ ადამიანამდე ჰყავს. 


P.S.  ვიეტნამის ომში კომინისტებმა გაიამარჯვეს, თუმცა ვიეტნამის ეკონომიკური მოდელი კაპიტალისტურისკენ გადაიხარა და ქვეყნის კომინისტურ ხელისუფლებასაც დასავლეთის ლიბერალ-კაპიტალისტებთან ურჩევნია კეკლუცი, არის ეს გამოწვეული, ,, დიდი ძმა'' ჩინეთის ქმედებებისგან თუ დასავლური ღირებულებების გავრცელებით, თუ ორივესი, ჯერ კდიე დასადგენია. თუმცა ახლა კი კითხვა : ვინ მოიგო ვიეტნამის ომი ? უაზრო არ იქნება თუ დავსვამთ. 



Unlimited - Nối vòng tay lớn / ჩავჭიდოთ ხელები ერთმანეთს

  ესეც დასავლური კულტურის გამოვლინება ვიეტნამურად