სიტყვა ირანი არიელს ნიშნავს და არიელები იყვენენ დღევანდელი ირანელების წინაპრები, ირანელები ინდო-ევროპელ ხალხებს განეკუთვნებიან. ირანის შექმნა უკავშირდება მეფე დარიოს I, რომელმაც ძვ,წ,აღ 550 წელს დაამარცხა მიდიის მეფე ასტიაგი და მთლიანად შეიერთა ეს ტერიტორია და გაჩნდა ირანი.
ირანი თავის მდებარეობით, კულტურათა საზღვარზეა, სამხრეთიდან და დასავლეთიდან არაბული სამყარო, ჩრდილოეთით თურქული, სლავური და არეული კავკასიის, ფაქტორია გასათვალისწინებელი, აღმოსავლეთით კი უძველესი ინდური ცივილაზაცია, ირანის პოლიტიკაზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ქვეყნის ეთნიკური სიჭრელეც, ქვეყნის 72 მლნ მოსახლიდან დაახლოებით ნახევარია სპარსელი, რომლებიც ძირითადად ქვეყნის ცენტალურ და სამხრეთ რაიონებში არიან განსახლებული, პრობლემას ქმნის ეროვნული უმცირესობების, სასაზღვრო რეგიონებში განსახლება, ჩრდილო-დასავლეთში 20 მლნ-იანი აზერბაიჯანული მოსახლეობა, ჩრდილო-აღმოსავლეთეთ თურქმენები, უკიდურეს სამხრეთ-აღმოსავლეთში ბელუჯები, სამხრეთ-დასავლეთით არაბები და დასავლეთით ქურთები, ირანის პოლიტიკაზე ასევე დიდ გავლენას ახდენს მისი რელიგია, ისლამის შიიტური მიმართულება, მთელი მსოფლიოს შიიტების ნახევარი ირანში არის თავმოყრილი, მაშინ როდესაც მსოფლიოს მოსახლეობის 90 % სუნიტები არიან, ქვეყანაში მხოლოდ 2 ეთნიკური ჯგუფი ქურთები და ბელუჯები არ აღიარებენ შიიზმს. 1979 წლის 1 თებერვლის ისლამური რევოლუციის შემდეგ აშკარად გაესვა ხაზი ქვეყნის განვითარებაში ისლამის როლს, ქვეყანაში დამკვიდრდა შარიათის კანონები და დასავლურ განვითარების კურსს ქვეყანამ საკუთარი ისლამური კურსი არჩია, 2 დიდ სატანისტურ სახელმწიფოდ გამოცხადდა სსრკ და აშშ, რითაც საბოლოოდ განისაზღვრა ქვეყნის სამომავლო კურსი, 1980-1988 წლებში მომხდარ ირან-ერაყის ომს დიდი რეზონანსი მოჰყვა, არაბულმა სახელმწიფოებმა ეს ყველაფერი ისლამური რევოლუციის ექსპორტად მიიჩნიეს, დასავლეთი კი ერაყს მანამ ეხმარებოდა სანამ სადამ ჰუსეინმა ომის ყველა კანონი არ დაარღვია. ამრიგად ირანი მარტო აღმოჩნდა ყველას წინააღმდეგ და ფაქტიურად ახლაც ასე აგრძელებს საკუთარ ცხოვრებას, მაგრამ ბოლო დროს ცდილობს ეძებოს მოკავშირეები, მიმდებარე ისლამურ სახელმწიფოებში და ამას აკეთებს მოსახლეობის სოციალურად დაბალ ფენებში რადგენ ქვეყნების მთავრობები ჯერ კიდევ გაურბიან მათთან მჭიდრო ურთიერთობას, მხარდამჭერთა მოპოვების საშუალებად კი გამწარებული არაბების და ათასი ჯურის დამნაშავის, ისრაელის წინააღმდეგ შეგულიანებით ცდილობს.
ირანის სიძლიერის გამყარებაში დიდი წვლილი მიუძღვის ამერიკას, რომელმაც, 2003 წელს თავისი შეჭრით ერაყში და ამ ქვეყნის ფაქტიურად განადგურებით, ფართო გზა გაუხსნა ირანს, ისლამური მოსახლეობის გულებისაკენ დდა ასევე უპირველესი მეტოქე ჩამოაშორა რეგიონში, რომელიც მეტ-ნაკლებად აწონასწორებდა ირანს, ამჟამად ირანის ირგვლივ თითქმის ყველა ქვეყანაში, 400,000 ათასი ამერიკელი სამხედროა განლაგებული, მე-5 ამერიკული ფლოტილია, რომლსაც დისლოკაციის ადგილი ბაჰრეინში აქვს, მხოლოდ სპარსეთის ყურის კონტროლით არის დაკავებული, ამ დიდი ამერიკული საფრთხის და კიდევ მისი დიდი გეოპოლიტიკური სურვილებიდან გამომდინარე, ირანი გადავიდა შეირაღების სწრაფ ტემპზე და ამ ყველაფერს ამერიკული და ებრაული საფრთხით ამართლებს, ემბარგოს გამო კი საკუთარი სამხედრო მრეწველობის განვითარება უწევს, ირანულ არმიაში 2008 წლის მონაცემებით 523.000 ადამიანი მსახურობს, რეზერვში 350,000 კაცი დგას, სამხედრო ბიუჯეტი მშპ-ს 3,5 % -ია, თუმცა როგორც ექსპერტები ფიქრობენ ირანი უფრო მეტს ხარჯავს საკუთარ არმიაზე და ასევე საყურადღებოა ირანის ატომურო პროგრამა.
ირანს ატომური პროგრამა, როგორც თვითონ აცხადებენ, ენერგიის მისაღებად სჭირდება, მაგრამ ის პროგრამა რომელსაც ირანი ანხორციელებს, ასევე გამოდგება ატომური ბომბის შესაქმნელადაც. 1970 წელს ირანმა საბჭოთა კავშირისაგან შეისყიდა რეაქტორი რომელიც ბიშერში დადგა და იქ დააპირა მისი ამუშავება, მაშინ ამაზე არავის უყვირია ბევრი, მალე ნათანში გაჩნდა ურანის გამამდიდრებელი რეაქტორი, ხოლო არაკში დაიწყეს, მძიმე წყლის გადამუშავება, რომელიც საჭიროა როგორც ატომური ელექტროსადგურის საწვავად, ასევე ატომური ბომბის შესაქმნელად, ირანის ატომური პროგრამის წინააღმდეგ ბრძოლა დაიწყო, ირანის რევოლუციის შემდეგ, რაც გვაფიქრებინებს რომ ,,დემოკრატიული’’ ირანის სამეფოსაგან საფრთხე არ მოდიოდა ხოლო ისლამური ირანი უკიდურესი საფრთხის შემცველია.
ირანულ პოლიტიკაზე დიდგავლენა იქონია, საბჭოთა კავშირის დაშლამაც, თუკი ის ამ სივრცეს ერთად, მოწინააღმდეგედ აღიქვამდა, დაშლილთან და ერთმანეთში არეულთან ცდილობს კარგი ურთიერთობა დაამყაროს, რუსეთი მას ირაღის და ტექნოლოდიების მიღების კარგ საშუალებად მიაჩნია, კასპიის ზღვის რესურსების ექსპორტისათვის ირანი საკმაოდ კარგი ტერიტორია, , ირანის დიდ სურვილს წარმოადგენს, რომ ეს რესურსები სწორედ მისი კონტროლით გაედინებოდეს, ამ რეგიონიდან, აღმოსავლეთის სწრაფად მზარდი, ეკონომიკებისათვის, პირველ რიგში ჩინეთისა და ინდოეთისათვის ის პატოსანი ნავთობისა და გაზის მიმწოდებელია და ამ ქვეყნებიდანაც ის ტექნოლოგიების მიღებას ცდილობს, ისევ თავისი სმხედრო ძლიერების გასაზრდელად.
ირანის ამ გეოპოლიტიკურ მისწრაფებებს, ზურგს უმაგრებს ნავთობისა და ბუნებრივი აირის მარაგები, ირანის ხელშია მსოფლიო ნავთობის მარაგის 9 % და ამ მაჩვენებლით მესამე ადგოლზე დგას მსოფლიოში, ხოლო ბუნებრივი აირის 15 % -იანი მარაგით, მეორე ადგილზეა მსოფლიოში. ამ ყველაფრის გარდა ირანის ძალას წარმოადგენს მისი დემოგრაფიული მდგომარეობა, მოსახლეობის ზრდის ტემპი საკმაოდ მაღალი 1,28 %-ია.
მოკლედ რომ ვთქვათ ირანის უპირველეს სურვილს, რეგიონში პირველობა საკუთარი, ნედლეულის დაცვა და საყოველთაო შარიათი წარმოადგენს და ამისათვის ის ყველა ფრონტზე ჯერჯერობით ყველაფერს წარმატებით აკეთებს.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen